Zamanın nisbiliyi, tale həqqətini – alın yazısını da açıqlayır
Zamanın nisbiliyi ilə əlaqədar şərhlərdən və ayələrdən görüldüyü kimi, zaman qəbula dəyişənlik göstərən, sabit olmayan bir anlayışdır. Məsələn bizim üçün milyardlarla il davam edən bir zaman hissəsi, Allah qatında bir andır. Bizim üçün 50 min illik bir müddət mələklər və Cəbrayıl üçün bir gündür.
Bu həqiqətin bilinməsi, tale mövzusunun qavranması üçün çox əhəmiyyətlidir. Çünki tale, Allahın keçmiş və gələcək bütün hadisələri "tək bir an" içində yaratmış olmasıdır. Bu da, Allah qatında kainatın yaradılış anından qiyamətə qədər olan hər hadisənin yaşanmış və bitmiş olması deməkdir. İnsanların əhəmiyyətli bir hissəsi, Allahın hələ yaşanmamış hadisələri əvvəldən necə bildiyini, Allah qatında keçmiş və gələcək bütün hadisələrin necə yaşanıb bitdiyini və tale həqiqətini heç cür qavraya bilməzlər. Halbuki "yaşanmamış hadisələr" bizim aspektimizdən yaşanmamış hadisələrdir. Çünki biz Allahın yaratdığı zamana bağlı olaraq həyatımızı davam etdiririk və yaddaşımıza verilən məlumatlar olmadan heç bir şey bilmərik. Allah, dünyadakı imtahan mühitinin gərəyi kimi "gələcək" olaraq adlandırdığımız hadisələri yaddaşımıza vermədiyi üçün, gələcəkdə nə olacağını da bilmərik. Allah isə zamana və məkana bağlı deyil, zatən bunların hamısını yoxdan yaradan Özüdür. Bu səbəblə Allah üçün keçmiş, gələcək və bu an hamısı birdir və hamısı olub bitmişdir. Allah bir hadisənin sonunu görmək üçün gözləməz. Zatən bir hadisənin başı da sonu da Onun qatında tək bir anda yaşanar. Məsələn Fironun necə bir sona uğradığını Allah daha Hz. Musanı Firona göndərmədən. Hz. Musa daha doğulmadan, hətta Misir dövləti daha qurulmadan əvvəl bilib və bütün bu hadisələr Fironun sonu ilə birlikdə Allah qatında tək bir an olaraq yaşanmışdır. Ayrıca Allah üçün keçmişi xatırlama deyə bir şey də yoxdur. Keçmiş və gələcək hazır olaraq Allahın daim qarşısındadır., hamısı eyni anda mövcuddur.
Bir insan bütün həyatını bir kino lenti olaraq düşünsə, biz bu lenti video kasetdən seyr edər kimi seyr edərik və kasedi irəli çəkmək kimi bir imkanımız yoxdur. Allah isə, bu film şəridinin hamısını eyni anda görər və bilər. Zatən bu filmi bütün detallarıyla təsbit etmiş və yaratmış olan Odur. Biz necə bir cədvəlin başını, ortasını və sonunu bir dəfədə görə biliriksə, Allah bizim bağlı olduğumuz zamanı başından sonuna qədər tək bir an olaraq bürüyüb əhatə etmişdir. İnsanlar isə yalnız zamanı gəldikdə bu hadisələri yaşayıb, Allahın onlar üçün yaratdığı teleyə şahid olarlar. Bu, dünya üzərindəki bütün insanların taleləri üçün bu şəkildədir. Bu günə qədər yaradılmış və bu gündən sonra da yaradılacaq olan bütün insanların dünya və axirətdəki həyatları, hər anları ilə Allahın qatında hazır və yaşanmış olaraq var. Allahın sonsuz "hifzi"ndə, milyardlarla insanla birlikdə bütün canlıların, planetlərin, bitkilərin, əşyaların taleyində yazılı hadisələr də heç azalmadan və ya itmədən dayanmaqdadır. Qədər həqiqəti, Allahın Hafiz (Mühafizə edən, Qoruyan) sifətinin, sonsuz gücünün, qüdrətinin və böyüklüyünün təcəllilərindən biridir.